Në zgjedhjet e 11 majit, partitë e vogla në Shqipëri shohin një dritë shprese për mandate parlamentare, duke sfiduar duopolin tradicional të Partisë Socialiste (PS) dhe Partisë Demokratike (PD). Konsumimi i pushtetit 12-vjeçar të maxhorancës nga skandalet korruptive dhe mosreformimi i opozitës kanë krijuar kushtet për këtë sfidë të re.
Sistemi zgjedhor, i krijuar nga marrëveshja Rama-Berisha në 2008, me lista të mbyllura rajonale, ka penguar partitë e vogla, duke forcuar rolin e kryetarëve të partive dhe duke zhvlerësuar parlamentin. Edi Rama dhe Sali Berisha, figurat kryesore në këto zgjedhje, synojnë mandate të forta, ndërsa Ilir Meta, nga burgu, synon gjithashtu një shumicë parlamentare.
Megjithatë, rezultatet e kaluara tregojnë një garë të ngushtë, ku partitë e vogla mund të luajnë rol vendimtar. Qarku i Tiranës shihet si terreni më i favorshëm për to, për shkak të numrit të madh të votuesve dhe votave të mundshme “protestë”.
Partitë si Lëvizja Bashkë, Partia Koalicioni Euroatlantik, Nisma Thurrje dhe Shqipëria Bëhet, Djathtas Zhvillohet dhe Mundësia, kanë shanse për të fituar mandate, veçanërisht nëse arrijnë të bashkojnë votat e tyre. Rezultatet e zgjedhjeve të kaluara dhe sondazhet aktuale sugjerojnë se një numër i vogël mandatesh të fituara nga këto parti mund t’i kthejë ato në “kingmakers”, duke përcaktuar maxhorancën e ardhshme qeverisëse.
Faktorë të tillë si lufta kundër krimeve zgjedhore dhe mbështetja për strukturat anti-korrupsion mund të ndikojnë pozitivisht në shanset e partive të reja.
Faktorët që Favorizojnë Partitë e Vogla:
- Konsumimi i Pushtetit: Skandalet korruptive të maxhorancës kanë krijuar një terren të favorshëm për alternativat e reja.
- Mosreformimi i Opozitës: Vështirësitë e PD-së për t’u reformuar kanë lënë hapësirë për partitë e tjera të fitojnë terren.
- Vota Proteste: Një numër i konsiderueshëm i votave të pavlefshme dhe votave për partitë e vogla, veçanërisht në Qarkun Tiranë, tregon një dëshirë për ndryshim.
- Lufta kundër Krimeve Zgjedhore: Angazhimi i strukturave prokuroriale për të luftuar krimet zgjedhore mund të krijojë një ambient më të drejtë për partitë e vogla.
- Strukturat Anti-Korrupsion: Mbështetja e partive të reja për strukturat anti-korrupsion është një faktor pozitiv për imazhin e tyre.
Partitë e Vogla me Shanse:
- Lëvizja Bashkë: E pozicionuar në të majtë, kjo parti ka treguar forcë në zgjedhjet lokale në Tiranë.
- Partia Koalicioni Euroatlantik: Një parti e djathtë, me figura të njohura nga PD, që synon të tërheqë votuesit e djathtë.
- Nisma Thurrje dhe Shqipëria Bëhet: Një koalicion centrist, që promovon demokracinë direkte dhe reforma zgjedhore.
- Djathtas Zhvillohet: Një tjetër grup i shkëputur nga PD, i hapur për aleanca paszgjedhore.
- Mundësia: Një parti e qendrës së djathtë, e drejtuar nga një ish-deputet i PD-së.
Qarku i Tiranës, një terren vendimtar:
- Qarku i Tiranës shihet si terreni më i favorshëm për partitë e vogla, për shkak të numrit të madh të votuesve dhe votave të mundshme “protestë”.
- Rezultatet e zgjedhjeve të vitit 2021 tregojnë se një numër i konsiderueshëm i votave “protestë” u hodhën në këtë qark.
Në përfundim, zgjedhjet e 11 majit paraqesin një mundësi unike për partitë e vogla në Shqipëri. Rezultati i këtyre zgjedhjeve do të përcaktojë nëse duopoli PS-PD do të vazhdojë, apo nëse skena politike shqiptare do të njohë një pluralizëm më të madh.