Ka spekulime të theksuara se Irani mund të hakmerret për sulmet e SHBA-së ndaj objekteve të tij bërthamore duke mbyllur Ngushticën e Hormuzit, kanalin më të ngarkuar të transportit të naftës në botë. Kjo ngushticë strategjike, që lidh Gjirin Persik me Detin Arabik, është jetike për ekonominë globale, pasi përmes saj kalon rreth 20% e naftës dhe gazit global. Një bllokim i saj do të kishte pasoja të thella, duke shkaktuar rritje të çmimeve të naftës, inflacion global dhe goditje të ekonomive kryesore si Kina, India dhe Japonia.
Çfarë është Ngushtica e Hormuzit dhe Rëndësia e Saj?
Ngushtica e Hormuzit është një korridor detar, rreth 50 km i gjerë në hyrje dhe dalje, dhe rreth 33 km në pikën më të ngushtë, e cila ndodhet midis Iranit në veri dhe Omanit e Emirateve të Bashkuara Arabe në jug. Ajo është mjaftueshëm e thellë për të lejuar kalimin e anijeve cisternë më të mëdha të naftës bruto në botë. Në gjysmën e parë të vitit 2023, rreth 20 milionë fuçi naftë në ditë kaluan përmes kësaj ngushtice, një vlerë prej afro 600 miliardë dollarësh tregti energjie në vit. Kjo naftë nuk vjen vetëm nga Irani, por edhe nga prodhuesit kryesorë të Gjirit si Iraku, Kuvajti, Katari, Arabia Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe.
Ndikimi i Një Bllokade të Ngushticës
Ish-kreu i MI6, Sir Alex Younger, e ka cilësuar mbylljen e Hormuzit si skenarin më të keq në konfliktin Iran-Izrael, duke theksuar “problemin e jashtëzakonshëm ekonomik” që do të shkaktonte. Bader Al-Saif, ekspert në gjeopolitikën e Gadishullit Arabik, e quan një bllokadë “terren të paeksploruar” me pasoja të drejtpërdrejta në tregjet botërore, duke përfshirë rritjen e çmimeve të naftës dhe nervozizmin e tregjeve të aksioneve. Kjo do të dëmtonte rëndë vendet e Gjirit, ekonomitë e të cilave varen shumë nga eksportet e energjisë, si Arabia Saudite me 6 milionë fuçi naftë në ditë.
Azisë do t’i shkaktohej gjithashtu një goditje e madhe, pasi rreth 82% e naftës bruto dhe kondensateve që dalin nga Hormuzi janë të destinuara për vendet aziatike. Kina, e cila blen rreth 90% të naftës së eksportuar nga Irani, do të ndeshej me rritje të kostove të karburantit dhe prodhimit, duke nxitur inflacionin global. Edhe India, Koreja e Jugut dhe Japonia, që varen shumë nga kjo ngushticë për importet e tyre të naftës, do të prekeshin rëndë.
Si Mund ta Bllokojë Irani dhe Përgjigja?
Në pikën e saj më të ngushtë, Ngushtica e Hormuzit shtrihet tërësisht brenda ujërave territoriale të Iranit dhe Omanit. Nëse Irani do të përpiqej të bllokonte rreth 3,000 anije që kalojnë çdo muaj, mënyrat më efektive do të ishin vendosja e minave dhe nisja e sulmeve nga anije sulmi të shpejta dhe nëndetëse. Marina e rregullt e Iranit dhe ajo e Korpusit të Gardës Revolucionare Islamike (IRGC) mund të shënjestrojnë anije luftarake dhe tregtare të huaja.
Megjithatë, ekspertët besojnë se një bllokim i tillë do të ishte vetëm i përkohshëm, pasi SHBA-të dhe aleatët e saj mund të rivendosnin shpejt rrjedhën e trafikut detar me mjete ushtarake, siç ka ndodhur edhe më parë gjatë “luftës me cisterna” në fund të viteve 1980.
A do ta Bllokojë Irani Ngushticën?
Ndërsa Irani ka kërcënuar vazhdimisht me mbylljen e Ngushticës së Hormuzit në konflikte të kaluara, ai nuk e ka zbatuar kurrë këtë kërcënim seriozisht. Sekretari i Shtetit i SHBA-së, Marco Rubio, e ka quajtur një mbyllje të tillë “vetëvrasje ekonomike” për Iranin dhe i ka bërë thirrje Kinës, si aleate e Teheranit, të ndërhyjë, duke theksuar se kjo do të dëmtonte më shumë ekonomitë e vendeve të tjera.
Disa vende të Gjirit kanë zhvilluar rrugë alternative eksporti për të zbutur ndikimin e një bllokade. Arabia Saudite ka aktivizuar tubacionin e saj Lindje-Perëndim, me një kapacitet prej 5 milionë fuçish në ditë, dhe Emiratet e Bashkuara Arabe kanë një tubacion me kapacitet ditor prej 1.5 milionë fuçish drejt portit të Fujairah në Gjirin e Omanit. Irani gjithashtu ka inauguruar tubacionin Goreh-Jask me një kapacitet prej 350,000 fuçish në ditë, megjithëse nuk raportohet ta ketë aktivizuar plotësisht. Këto rrugë alternative mund të trajtojnë së bashku rreth 3.5 milionë fuçi naftë në ditë, rreth 15% të trafikut aktual të ngushticës.